Over vertrouwen, kansen en menselijkheid
Vorig jaar kreeg ik een telefoontje van Kansfonds dat ik niet snel zal vergeten.
“Wat zou je ervan vinden als we voor tien van jullie oud-deelnemers de schulden in één keer afkopen?”
Ik sprong een gat in de lucht. Voor tien jongeren in één klap die toekomst zonder schulden tot werkelijkheid maken, dat is fantastisch. Natuurlijk gun ik dat álle jongeren die we met schulden zien worstelen, maar als kleine stichting is dat niet haalbaar. Dus toen dit project samen met Kansfonds op ons pad kwam, voelde het als een geschenk uit de hemel. Hiermee konden we nog beter laten zien wat er mogelijk is als je jongeren vertrouwen geeft in plaats van wantrouwen.
Vol enthousiasme begonnen we aan de pilot. We selecteerden tien oud-deelnemers die gemotiveerd bezig waren met hun schulden aflossen, maar die niet via de gemeente werden geholpen. We benaderden hun schuldeisers met het aanbod om 50% van de schuld kwijt te schelden. Een aantrekkelijk aanbod, zeker als je bedenkt dat gemeentelijke schuldhulp meestal een beduidend lager aanbiedingspercentage aanhoudt.
De kick-off was een bijzondere ervaring. We zaten met alle jongeren en hun schuldrustcoaches in één ruimte. De sfeer bestond uit een mix van blijdschap, spanning, hoop, ongeloof. Niemand wist wat te verwachten. De jongeren waren opgelucht, maar ook zenuwachting: wat als het niet doorging? Of als er toch weer schulden zouden ontstaan? Voor jongeren die jarenlang in overlevingsstand hebben gestaan en die het systeem altijd tegen zich zagen werken, is hoop niet vanzelfsprekend.
Zelfs wij vonden het spannend, want al snel bleek dat schulden afkopen niet zo eenvoudig was als gedacht. Sommige schuldeisers gingen soepel akkoord en een aantal van hen ging zelfs nog een stapje verder door actief met ons mee te denken, daar zijn we enorm dankbaar voor. Bij een aantal andere partijen stuitten we op hoge muren. Soms kregen we ronduit kille reacties, zoals: “Deze persoon is jong en heeft nog alle tijd om te betalen.” Alsof jong zijn betekent dat je alles maar moet kunnen dragen. Alsof je toekomst en rust minder waard zijn dan geld.
Dat is precies wat dit project blootlegde: schulden verdwijnen niet zomaar, ze verstikken. Ze belemmeren jongeren om hun ambities en potentie te realiseren, en dus ook om met volle energie een bijdrage aan de maatschappij te leveren.
"Voor het eerst sinds mijn achtste leef ik zonder constante stress."
We liepen tegen de bekende bureaucratie aan. Vaak hing het resultaat af van de persoon die het dossier oppakte: soms troffen we iemand met compassie, soms iemand die zich beperkte tot ‘computer says no’. Het voelde als Russische roulette.
Dankzij de volhardendheid van onze schuldrustcoaches waren alle jongeren aan het begin van 2025 écht schuldenvrij. Ik dacht: Hoppa, nu kunnen ze gaan leven, vrij en opgelucht, met een frisse start. Maar zo eenvoudig was het niet. Schuldenvrij betekent niet automatisch zorgenvrij. Veel jongeren bleven worstelen met werk, relaties, woonstress, depressieve gevoelens. Het raakte me diep. Nu de schulden weg waren, leek er eindelijk ruimte te komen voor de pijn die eronder had gezeten.
Sommigen werden zelfs opnieuw geconfronteerd met oude of nieuwe schulden. Eén brief, één telefoontje, en de stress was terug. Dat liet zien hoe kwetsbaar de rust is. Schulden zijn niet alleen een financieel probleem, maar ook een emotionele wond. En die heelt niet van de ene op de andere dag, ook niet als het banksaldo weer positief is.
"Ik heb nog steeds nachtmerries over alles wat er is gebeurd."
Zoals te lezen is in de verhalen van Layla, Laura en Tiffany, kunnen de meeste jongeren na het afkopen van hun schulden grote stappen zetten. Bij de afsluitende bijeenkomst zagen we veel blije gezichten. We hoorden wat voor opluchting het gaf om nu al met die schone lei te beginnen, in plaats van nog maanden of jaren te moeten afbetalen. Wat niet wegneemt dat ieder van hen nog steeds keihard werkt om schuldenvrij te blijven.
Schuldenvrij zijn creëert ruimte, daar bestaat geen twijfel over. Wat ik heb geleerd van de deelnemers, is dat alleen schulden in één klap afkopen niet dé oplossing is. Er is vaak meer begeleiding nodig, vooral mentaal. En we hebben, net als zij al die jaren, ervaren hoeveel vooroordelen er nog leven bij schuldeisers, hoeveel mensen gewoon ‘hun taak’ uitvoeren. Terwijl juist menselijkheid en begrip nodig zijn om mensen écht duurzaam uit de schulden te helpen. Juist jongeren hebben vaak een sterk wisselend inkomen en zijn nog volop aan het uitvinden hoe het leven werkt. Ze verdienen een meer flexibele benadering, zeker degenen zonder vangnet. En wat mij betreft niet alleen een tweede kans, maar ook een derde kans. Struikelen tijdens het leren hoort erbij!
"Sinds ik schuldenvrij ben, is mijn zelfstandigheidsgevoel gegroeid."
Wat ik hoop, is dat we met dit Schuldenvrij-project een begin hebben gemaakt. Een begin van een ander soort gesprek; over vertrouwen, kansen en menselijkheid. Want achter elk openstaand bedrag schuilt een persoon. En elk persoon verdient het om gezien te worden.
We zijn dan ook verheugd dat we de komende maanden samen met Kansfonds opnieuw negen oud-deelnemers deze grote sprong kunnen laten maken. De lessen die we leerden verwerken we in deze tweede editie van dit project. Er zal meer mentale ondersteuning zijn. Daarnaast bouwen we verder op de samenwerkingen die we opdeden tijdens de pilot. En weifelende schuldeisers? Die hopen we te overtuigen met de indrukwekkende persoonlijke verhalen van de deelnemers die hun ervaringen deelden.
Hester Apeldoorn, directeur Stichting ONSbank
Benieuwd naar hoe het de deelnemers verging? Hier lees je de persoonlijke openhartige verhalen van Tiffany Stuart, Layla Badoella en Laura.